Κυβερνητικά μέτρα για μείωση φαρμακευτικής δαπάνης και επιπτώσεις στους ασθενείς

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα μειώσει τις φαρμακευτικές δαπάνες γιατί είναι πολύ μεγάλες και από αυτή τη μείωση θα ωφεληθούν τα ασφαλιστικά ταμεία και ότι οι ασφαλισμένοι δε θα θιχτούν. Είναι χαρακτηριστική η πρόσφατη δήλωση του υπουργού Υγείας ότι θα μειώσουν τις δαπάνες κι «αν κάποιος θέλει να πάρει φάρμακα έξω από αυτά που εγκρίνουν τα ταμεία ας πάει να τα πληρώσει μόνος του. Εμάς δε μας ενδιαφέρει».

Αυτό που ενδιαφέρει την κυβέρνηση δεν είναι να μειωθούν γενικά οι φαρμακευτικές δαπάνες, (δηλ. και αυτά που πληρώνει ο ασθενής) αλλά συγκεκριμένα οι κρατικές δαπάνες, που αφορούν κυρίως τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων και των ασφαλιστικών Ταμείων.
Πρόκειται για μέτρα που είναι ενταγμένα στη συνολικότερη αντιλαϊκή πολιτική για μείωση του λεγόμενου μη μισθολογικού κόστους, που υπηρετεί τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης. Στην περίοδο της κρίσης, η μείωση των κρατικών δαπανών στο φάρμακο υπηρετεί το συνολικότερο συμφέρον του κεφαλαίου, να αντιμετωπιστούν τα κρατικά ελλείμματα και χρέη για να εξασφαλιστούν περισσότεροι κρατικοί πόροι προκειμένου να στηριχθεί συνολικά η ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου και όχι ξεχωριστά η ανταγωνιστικότητα κάποιου συγκεκριμένου κλάδου της οικονομίας για να ξεκινήσει η ανάκαμψη με ένα νέο κύκλο αύξησης των κερδών.

Στην κατεύθυνση αυτή έχουν παρθεί και εφαρμόζονται συγκεκριμένα μέτρα. Ας δούμε αναλυτικά τα συγκεκριμένα μέτρα και τις επιπτώσεις στους ασφαλισμένους και ανασφάλιστους.1. Εκατοντάδες φάρμακα (περίπου 1.300 φαρμακευτικά σκευάσματα) βγήκαν από τη λίστα, εξαιρέθηκαν δηλαδή από την κάλυψη των ασφαλιστικών ταμείων και οι ασθενείς αντί να πληρώνουν το 25% ή το 10% της συμμετοχής τους, πληρώνουν τώρα, το 100% της τιμής του φαρμάκου. Π.χ. εξαιρέθηκαν όλα τα χάπια και σιρόπια που είναι αντιπυρετικά, αναλγητικά, αντιβηχικά. Ολα τα κολλύρια για επιπεφυκίτιδες και για την ξηροφθαλμία. Ολες οι αλοιφές που έχουν αντιφλεγμονώδη δράση. Ολα τα φάρμακα για τις αιμορροΐδες, για τον επιχείλιο έρπητα, αυτά που έχουν αντιόξινη δράση και τα ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα για την οστεοαρθρίτιδα. Πρόκειται για φάρμακα ευρείας κατανάλωσης. Σε ένα μεγάλο αριθμό από αυτά τα φάρμακα, που εξαιρέθηκαν της ασφαλιστικής κάλυψης, έγιναν μεγάλες ανατιμήσεις. Πρόκειται για φάρμακα, που έχουν μεγάλη κυκλοφορία. Π.χ. ασπιρίνη 10,8%, «Joverax» 23,7%, «Panadol» 10,8%, «Maalox» 13,1%, «Lonarid» 13,1%, κλπ.
Συνολικά για τα φάρμακα, που έπαψαν να αποζημιώνουν τα ασφαλιστικά ταμεία, οι ασθενείς επιβαρύνθηκαν το 2011 με 132 εκατ. ευρώ (μέσω της αρνητικής λίστας) και με 20,9 εκατ. ευρώ (μέσω των μη συνταγογραφουμένων φαρμάκων).
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι με τα μέτρα αυτά οι ασφαλισμένοι, οι άνεργοι, οι ανασφάλιστοι και οι οικογένειές τους πληρώνουν καθημερινά όλο και περισσότερα χρήματα για την αγορά φαρμάκων που έχουν ανάγκη σε συνθήκες μάλιστα που επιδεινώνεται δραματικά το βιοτικό τους επίπεδο. Μειώνονται δραστικά οι μισθοί και οι συντάξεις, αυξάνονται οι άνεργοι, οι εργαζόμενοι με μερική ή ευκαιριακή απασχόληση, οι μικροεπαγγελματίες και οι φτωχοί αγρότες, που αδυνατούν να πληρώσουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους και μένουν πρακτικά ανασφάλιστοι. Πολλοί απ' αυτούς αναγκάζονται να μην πάνε στο γιατρό γιατί δεν έχουν λεφτά να πληρώσουν και να αγοράσουν τα φάρμακα από το φαρμακείο. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, ο ένας στους τέσσερις αγοράζει τα φάρμακα, χωρίς συνταγή γιατρού. Ο αριθμός αυτός των ασθενών όλο και αυξάνεται. Αλλοι ασθενείς υποχρεώνονται να διακόψουν τη θεραπεία τους ή να παίρνουν λιγότερα φάρμακα ή να ζητάνε από τους φαρμακοποιούς φθηνότερα φάρμακα γιατί δεν έχουν χρήματα. Πολλοί άνεργοι και ανασφάλιστοι και κυρίως οικονομικοί μετανάστες, δεν μπορούν να κάνουν ούτε εμβόλια στα παιδιά τους γιατί πρέπει να τα αγοράσουν. Η κάθε δόση ενός εμβολίου κοστίζει περίπου 120 ευρώ και χρειάζεται να γίνουν τρεις δόσεις.
Το συμπέρασμα, που προκύπτει είναι ότι τα μέτρα της κυβέρνησης μπορεί να μειώνουν τη φαρμακευτική δαπάνη των Ταμείων, αλλά επιβαρύνουν οικονομικά τους εργαζόμενους και ταυτόχρονα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους.

2. Μείωση της τιμής των φαρμάκων. Η μείωση αυτή, δεν εμπόδισε το φαρμακευτικό κλάδο, να έχει υψηλή κερδοφορία παρά την κρίση. Στις μειώσεις αυτές οι επιχειρηματίες απαντούν με αντικατάσταση παλιών και φτηνών φαρμάκων, από άλλα φάρμακα, που έχουν ίδια ακριβώς φαρμακευτική αξία (αλλάζει μόνο το όνομα), αλλά είναι ακριβότερα. Σταματούν κατά διάφορα χρονικά διαστήματα να εφοδιάζουν την αγορά με τα φθηνότερα φάρμακα, τα αποσύρουν, με αποτέλεσμα οι ασθενείς να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα.

Από τις μειώσεις στις τιμές σε ορισμένα φάρμακα (γιατί πολλά αλλά έχουν αυξηθεί) που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, αυτός που βασικά ωφελήθηκε είναι το ίδιο το κράτος, γιατί οι ασφαλισμένοι συνεχίζουν να πληρώνουν (και σ' αυτά που μειώθηκαν και σε αυτά που αυξήθηκαν) τη συμμετοχή τους που είναι 25% ή 10% ανάλογα με την πάθηση, ενώ οι κρατικές δαπάνες που αφορούν τη χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων συνεχώς μειώνονται.

3. Χρήση φαρμακευτικών πρωτοκόλλων και αντιγράφων φαρμάκων.

Με τα φαρμακευτικά πρωτόκολλα σε συνδυασμό με τα θεραπευτικά εισάγεται ένας ακόμα περιορισμός στη δυνατότητα συνταγογράφησης φαρμάκων. Εάν κάποιο φάρμακο κατά την κρίση του γιατρού ενδείκνυται για την πάθηση του ασθενή, αλλά δεν εντάσσεται στα θεραπευτικά και φαρμακευτικά πρωτόκολλα, τότε θα καλείται ο ασθενής να το πληρώσει εξολοκλήρου.
Τα νοσοκομεία υποχρεώνονται να αγοράζουν συγκεκριμένο ποσοστό αντιγράφων φαρμάκων και να τα χορηγούν στους ασθενείς. Τα φάρμακα αυτά είναι φθηνότερα κατά 27% από τα πρωτότυπα. Μέχρι το τέλος το 2011 πρέπει το 30% των συνταγογραφουμένων φαρμάκων στα νοσοκομεία, να είναι αντίγραφα. Από το μέτρο αυτό μπορεί να προκύψει μείωση στα λειτουργικά έξοδα των νοσοκομείων. Αυτό όμως δε σημαίνει μείωση των νοσηλίων, με τα οποία επιβαρύνονται τα Ταμεία. Αντίθετα μάλιστα. Εχουν αυξηθεί το τελευταίο διάστημα με την εφαρμογή των Κλειστών Ενοποιημένων Νοσηλειών (ΚΕΝ).
Την ίδια υποχρέωση έχουν και οι συμβεβλημένοι γιατροί με τον ΕΟΠΥΥ, δηλαδή υποχρεώνονται να συνταγογραφούν ένα ποσοστό αντιγράφων φαρμάκων προκειμένου να συγκρατούνται οι φαρμακευτικές δαπάνες του Ταμείου. Ετσι περιορίζεται η δυνατότητα των γιατρών να συνταγογραφήσουν φάρμακα με βάση το επιστημονικό τους κριτήριο, παίρνοντας υπόψη τους τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να υπάρξουν σε ορισμένες περιπτώσεις στους ασθενείς και τη θεραπευτική αποτελεσματικότητα που μπορεί να έχει σε κάποιες άλλες. Συνεπώς δημιουργούνται δυσκολίες να περιοριστούν όσο είναι δυνατόν, οι όποιες αρνητικές συνέπειες μπορεί να υπάρξουν από τη φαρμακευτική αγωγή ανεξάρτητα ασφαλώς αν πρόκειται για αντίγραφα ή πρωτότυπα φάρμακα. Αυτό έχει επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών.

4. Διαγωνισμοί για την προμήθεια φαρμάκων.

Η κυβέρνηση έχει αρχίσει να κάνει δημόσιους διεθνείς διαγωνισμούς για την προμήθεια φαρμάκων για τα δημόσια νοσοκομεία, με στόχο να μειώσει τις κρατικές δαπάνες.
Για παράδειγμα, σε έναν από τους διαγωνισμούς η κυβέρνηση είχε προβλέψει για συγκεκριμένη δραστική ουσία δαπάνη ύψους 9.937.480,79 ευρώ. Κατοχυρώθηκε όμως εταιρεία, που προσέφερε για τη συγκεκριμένη ουσία 420.000 ευρώ, δηλαδή χαμηλότερη δαπάνη κατά 92% της προβλεφθείσας. Παρόμοια αποτελέσματα είχε και στους επόμενους 2 διαγωνισμούς που έκανε.
Αυτά αξιοποιήθηκαν από την κυβέρνηση και προβλήθηκαν ως μεγάλη επιτυχία.
Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Στις προδιαγραφές της προκήρυξης η προβλεπόμενη δαπάνη αντιστοιχούσε σε προμήθεια πρωτότυπου φαρμάκου που είναι ακριβότερο ενώ κατοχυρώθηκε φάρμακο που είναι αντίγραφο και πολύ φθηνότερο. Ετσι εξηγείται η μεγάλη μείωση της δαπάνης.
Εξάλλου, και η όποια μείωση της τιμής στην προμήθεια των φαρμάκων επιτευχθεί, αυτή κατά 100% θα αφορά τη μείωση του λειτουργικού κόστους των δημόσιων νοσοκομείων για να εξασφαλίσουν περισσότερα έσοδα και κέρδη. Δηλαδή, τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ασθενείς δε θα καρπωθούν από τη μειωμένη αυτή τιμή, αντίθετα θα πληρώνουν τις τεράστιες αυξήσεις που επιβλήθηκαν με το νέο τρόπο υπολογισμού των νοσηλίων (ΚΕΝ).
Για την υποχρέωση των Φαρμακοβαμηχανιών να πουλάνε φάρμακα στα δημόσια νοσοκομεία και στα Ταμεία με εκπτώσεις. Οι όποιες εκπτώσεις προκύψουν αφορούν το όφελος του νοσοκομείου επιχείρηση που ενδιαφέρεται να έχει μειωμένο κόστος λειτουργίας και όχι το όφελος των Ταμείων και των ασθενών. Δηλαδή, η έκπτωση δε μετακυλίεται ως έκπτωση στο Κλειστό Ενοποιημένο Νοσήλιο (ΚΕΝ) που πληρώνουν Ταμεία και ασθενείς.
Για την επιστροφή στα ασφαλιστικά Ταμεία (Rebate), ενός μέρους από τις εισπράξεις των φαρμακοβιομηχάνων. Εάν οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις έχουν εντάξει στη λίστα συνταγογραφούμενων φαρμάκων, φάρμακα με υψηλότερη τιμή από αυτή που αποζημιώνει το ασφαλιστικό ταμείο, τότε στο τέλος του χρόνου η φαρμακοβιομηχανία οφείλει να επιστρέψει τη διαφορά αυτή στο Ταμείο. Οι ασφαλισμένοι πληρώνουν το φάρμακο με βάση την αυξημένη τιμή, όμως από την επιστροφή δεν παίρνουν τίποτα. Πρακτικά οι ασφαλισμένοι πληρώνουν ένα μεγάλο μέρος του Rebate που πρέπει να επιστρέψει ο φαρμακοβιομήχανος στα Ταμεία, εάν βέβαια το επιστρέψει. Μέχρι το Νοέμβριο του 2011 έπρεπε να επιστραφούν 262 εκατ. ευρώ. Αυτό δεν έχει γίνει ακόμα.

5. Χορήγηση ακριβών νοσοκομειακών φαρμάκων από τα ιδιωτικά φαρμακεία.

Μέχρι πρότινος τα φάρμακα αυτά χορηγούνταν δωρεάν από τα νοσοκομεία με κρατική δαπάνη. Τώρα, στο όνομα της εξυπηρέτησης των ασθενών (δυνατότητα πώλησης σε πολλά σημεία), οι ασθενείς αγοράζουν μεν το φάρμακο με μηδενική συμμετοχή, αλλά τη δαπάνη την πληρώνει το ασφαλιστικό Ταμείο και όχι το κράτος. Από το γεγονός αυτό έχουν σοβαρή οικονομική επίπτωση οι μικροί φαρμακοποιοί γιατί πληρώνουν μετρητοίς μεγάλα ποσά στους φαρμακοβιομήχανους για την αγορά των ακριβών αυτών φαρμάκων και η αποζημίωσή τους από τα ασφαλιστικά Ταμεία γίνεται με πολύμηνη καθυστέρηση.

6. Ο νέος κανονισμός εκτίμησης του βαθμού αναπηρίας, μειώνει το ποσοστό αναπηρίας, οδηγεί στην αύξηση της συμμετοχής των αναπήρων σε μια σειρά φάρμακα, (μέχρι τώρα ήταν δωρεάν τα φάρμακα για όσους είχαν ποσοστό αναπηρίας από 67% και πάνω) και στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης των ασφαλιστικών ταμείων.

Τελευταία η κυβέρνηση αναπτύσσει την επιχειρηματολογία ότι η συμμετοχή των ασφαλισμένων στη φαρμακευτική δαπάνη των Ταμείων είναι χαμηλή. Για να τεκμηριώσει αυτό, παρουσιάστηκε μάλιστα μελέτη του ΕΟΦ που δείχνει ότι: η συμμετοχή των ασφαλισμένων στο κόστος των φαρμάκων στο ΙΚΑ, το 2009 ήταν 13%, το 2010 11% και το 2011 8%.
Τα ασφαλιστικά ταμεία με την κρατική υποχρηματοδότηση, την αύξηση των ανέργων, τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών, την εισφοροδιαφυγή, την εισφοροκλοπή, το «κούρεμα» κλπ. οδηγούνται στη χρεοκοπία. Θα εξαναγκαστούν να προχωρήσουν σε νέες περικοπές και σε αύξηση των εισφορών. Για να δικαιολογηθεί η νέα επιβάρυνση των ασφαλισμένων, των άνεργων και ανασφάλιστων και των οικογενειών τους, αναπτύσσεται αυτή η επιχειρηματολογία.
Οι νέες επιβαρύνσεις των ασφαλισμένων σχεδιάζεται να γίνουν μέσω της διαμόρφωσης νέων κριτηρίων που θα συμμετέχουν οι ασφαλισμένοι στη φαρμακευτική δαπάνη.
Συζητιέται τα κριτήρια αυτά να είναι:
α) Εισοδηματικά.
β) Η συμμετοχή του ασφαλισμένου να αυξάνεται ανάλογα με το ύψος της τιμής του φαρμάκου.
γ) Η συμμετοχή να γίνεται ανάλογα με το φάρμακο που αφορά άμεσα την κύρια ασθένειά του και να μην καλύπτεται ασφαλιστικά για τα υπόλοιπα φάρμακα που πιθανά θα πρέπει να πάρει για συνοδά προβλήματα υγείας της κύριας ασθένειας. Π.χ. να υπάρχει μηδενική συμμετοχή για αντικαρκινικά φάρμακα, αλλά να πληρώνει εξολοκλήρου τα φάρμακα (σήμερα πληρώνει 25% συμμετοχή) που είναι γαστροπροστατευτικά.
δ) Για τη συνταγογράφηση αντιγράφων φαρμάκων ο ασθενής να πληρώνει μικρότερο ποσοστό συμμετοχής και αντίστροφα, δηλαδή να πληρώνει μεγαλύτερο ποσοστό για τα πρωτότυπα φάρμακα. Παραλλαγή αυτού του τρόπου είναι και η συζήτηση για να αποζημιώνει το Ταμείο στο ύψος μιας τιμής αναφοράς όπως λέγεται και ο ασφαλισμένος να πληρώνει το 25% αυτής της τιμής και επιπρόσθετα όλη τη διαφορά αν πάρει ένα ακριβότερο φάρμακο από την τιμή αναφοράς.
Το ζήτημα από τη σκοπιά των αναγκών των εργαζομένων και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, δεν είναι αν είναι χαμηλή η συμμετοχή ή όχι, αλλά αν πρέπει να υπάρχει ή όχι συμμετοχή.
Για παράδειγμα: Στους άνεργους και στους ανασφάλιστους ένα μεγάλο μέρος είναι οι νέοι και οι γυναίκες των εργατικών και λαϊκών οικογενειών. Ενα τμήμα από αυτούς είναι παιδιά που έχουν τελειώσει τις σπουδές τους ή μόλις έχουν τελειώσει το στρατιωτικό τους και δεν μπορούν ούτε οι γονείς να τα ασφαλίσουν ούτε και έχουν βρει δουλειά. Σε αυτές τις περιπτώσεις η κατάσταση είναι δραματική γιατί πρέπει να πληρώσουν το 100% της φαρμακευτικής δαπάνης και τα βιβλιάρια πρόνοιας δίνονται όλο και με πιο αυστηρά κριτήρια και θα αυστηροποιηθούν ακόμα περισσότερο.

Επόμενα υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις για το σύνολο της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Η διεκδίκηση σήμερα του εργατικού - λαϊκού κινήματος για δωρεάν φάρμακο είναι όσο ποτέ αναγκαία και απαντάει στα προβλήματα του λαού που συνεχώς οξύνονται.

Οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα είναι αυτοί που παράγουν το πλούτο. Τα έσοδα των Ταμείων κυρίως προέρχονται από τις εισφορές των ασφαλισμένων. Ακόμα και οι εισφορές των εργοδοτών, είναι μέρος από την υπεραξία που βγάζουν από τους εργαζόμενους. Το κράτος υποχρηματοδοτεί τα ασφαλιστικά ταμεία. Δεν πληρώνει ούτε καν τις υποχρεώσεις του που έχει στα πλαίσια της τριμερούς χρηματοδότησης. Τα ταμεία τα έχουν ρημάξει οι εργοδότες και το κράτος τους. Αυτοί τα οδηγούν στη χρεοκοπία. Αρα οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα έχουν δικαίωμα να έχουν δωρεάν φάρμακα με κρατική χρηματοδότηση, μέσα από το δημόσιο σύστημα Υγείας.

πηγή ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ